Kur’an'ı "Romence" ye çeviren Bosnalı sanatçı çingene
Muharrem Serbovsky Kur’an-ı Kerim’i Romenceye çeviren bir mütercimdir. Bu çalışmayı 10 yılda tamamladı ve aynı zamanda üniversitede İslami Şeriat bölümünde okudu.
IQNA’nın raporuna göre, Romen veya Çingeneler, Avrupa, Asya, Afrika ve Orta Doğu'da yaşayan etnik bir gruptur. Bazıları Hintçe'den türetilmiş olabilen ortak bir dil konuşur ve bazıları benzer kültürlere ve geleneklere sahiptir.
Yirminci yüzyılın sonuna kadar çingene halkı sürekli hareket ediyor ve göç ediyordu. Yaşadıkları yerlere göre farklı isimlerle anılırlar ve II.Dünya Savaşı'ndan sonra Naziler tarafından çok fazla baskıya maruz kaldılar. Buda, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği'nin, Çingenelerin çektiği acılardan dolayı nihayet 8 Nisan 1992 yılını Dünya Romanya Günü olarak adlandırılmasına yol açtı.
Çingenelerin kökeni hakkında farklı görüşler bulunmaktadır; örneğin Çingenelerin Hindistan, İran, Orta Doğu ve Güney Asya bölgelerinden miladi 4. yüzyıl civarında göç eden geldiği söyleniyor. Bazı tarihçiler, Romenlerin (Çingenelerin) 15. yüzyılın ortalarında (yaklaşık 1440) Macaristan, Sırbistan ve diğer Balkan ülkelerine göç ettiklerini ve ardından Polonya, Rusya, İsveç, İngiltere ve İspanya'ya yayıldıklarını öne sürmüşlerdir.
Romenler, hayvan avlama ve yiyecek bulma konusunda uzmanlaşmanın yanı sıra, bitkisel tıpta da uzmanlaşmıştır. Geçmişte, garip giyinme biçimleri nedeniyle kolayca tanınabilirlerdi. Çingeneler avcılık ve el becerilerinin yanı sıra müzikte de ustaydılar ve Avrupa ve Kuzey Afrika'da müziğin gelişmesinde önemli bir rol oynadılar.
Romenler de din ve inançlar açısından birkaç gruba ayrılır; Bosna Hersek'te yaşayan Romenler gibi bazıları Müslüman diğerleri Ortodoks Hıristiyanlardır ve Sırbistan'da yaşarlar. Çingenelerin çoğu Katoliktir ve Batı Avrupa'da yaşamaktadır. Hıristiyanlığa geçmelerinden önceki geçmiş inançlarının çoğunu korudular.
Bu rapor, sanatçı ve politikacı olmanın yanı sıra, Muharrem Serbovsky adlı Bosnalı Müslüman bir çingene hayatını incelemektedir. Diğer Romenlerin de Kur’an'ın öğretilerini öğrenmesi için Kur'an-ı Kerim'i Romenceye çevirdi. Bu rapor Al-Jazeera web sitesinde yayınlanmıştır ve çevirisi aşağıda yer almaktadır:
Muharrem Serbovsky 60 yaşında buğday tenli sanatçı bir çingenedir. Google da araştırdığınız zaman karşınıza eski Yugoslav cumhuriyetlerinden Makedonya'nın şu anki başkenti Üsküp yakınlarında doğduğu görülür. Yüzlerce yıl önce Romenler (Çingeneler) gelerek bölgeye yerleşti ve bölge kültürünün önemli bir parçası haline geldiler.
Chateau Ozar bölgesi, dünyadaki en büyük Romen yerleşim yeridir ve muhtemelen Romencenin resmi dil olduğu tek bölgedir. Serbovsky geçimini sağlamak için 12 yaşında şarkı söylemeye başladı. Eğitimine bir süre ara verdi daha sonra hukuk ve felsefe alanında derece kazanarak felsefe bölümünde yüksek lisans aldı. Serbovsky eğitimini ileri yaşta tamamlamasına rağmen gayretli bir öğrenci olarak kabul edildi.
Serbovsky’inin en önemli başarılarından biri Kuran-ı Kerim'in Romenceye tercümesidir. Çevirinin bir nüshası, Bosna'nın başkenti Saraybosna'nın en önemli eserlerinden biri olarak Gazi Hüsrev Bey Camii'nin önündeki okul kütüphanesinde korunmaktadır.
Kur’an-ı Kerim çevirisi
Serbovsky bir ropörtajında şöyle söyledi: Babam cami imamı idi. Babam Kur’an çevri işine başladı ancak Bakara sûresinin 46. ayetine kadar bu işi gerçekleştirebildi. Ve vefat etti. 1983 yılında rüyamda babamın benim bu işi bitirmemi istediğini gördüm. Tamamlamam 10 yılımı aldı. Sonra İncil'i ve Eski Ahit'i tercüme ettim. Bunu yapmaktaki motivasyonum, ölümümden sonra insanlara hatırlayacakları bir şeyler bırakmak ve ayrıca dünyadaki Romen topluluğuna ilk kültürel kaynaklarla bağlantı kurmaları için üç ilahi kitabı sunmaktı. Onları nüfusun çoğunluğunun Hristiyanlık ve İslam'a inanan Balkan bölgesindeki çevreleriyle zengin etkileşimleri için ilk kültürel kaynaklara bağlamak için bir kapı açmaktı. Ayrıca, lehçelerindeki farklılıklara rağmen tüm Romenleri birleştirmek istedim, böylece bu dil onların anlamlı dilleri olsun.
Kur’an'ı tercüme ederken karşılaştığım zorluklardan biri de Romenler için resmi bir dilin olmamasıydı. Çünkü Romen dili, Çingenelerin yaşadığı alanlardan etkilenen birçok lehçeye sahiptir.
Doğu Avrupa’da Rumenler
1969'da Serbovsky, çoğu yerel Romen sanatçı gibi o zamanlar Yugoslavya'nın başkenti ve ana kültür merkezi olan Üsküp'ten Belgrad'a gitti. 1975'te Saraybosna'ya taşındı ve o zamandan beri orada yaşıyor. Romen kültürü Bosna'da Arnavutluk, Makedonya ve Kosova'dakinden daha az yaygın olsa da, Romenler geçen yüzyılın Bosna savaşlarında ciddi şekilde zulüm gördü ve çoğu mülteci oldu.
Romenler, 2. Dünya Savaşı sırasında "Hırvat faşistleri" tarafından zorla sınır dışı edildi ve birçoğu Romence konuştuğu için öldürüldü. Birçok Romen çocuğun, Romen kimliklerinin tüm ayırt edici işaretlerinden kurtulmak istemesine neden oldu.
Serbovsky; Bosna'daki Romen politikacı
Serbovsky, yeni milenyumun başında Romenlerin temsilcisi, aktivisti ve savunucusu olarak Bosna parlamentosuna girdi. Üniversite tezini "Romenler ve İnsan Hakları" üzerine yazdı ve Strazburg mahkemesinde Rumenlerin Bosna cumhurbaşkanlığına aday olmalarını talep eden aktivistlerden biriydi ve sonunda Romenler kazandı.
2013 nüfus sayımına göre, Bosna Hersek'teki Romen sayısı 12.500 Bosna Hersek'te öğretilmeyen kendi dilleri var ama aynı zamanda Boşnakça da konuşuyorlar.
Eski Yugoslavya'daki Romenler, 2. Dünya Savaşı'nda Mihver güçlerinin hakimiyetinden sonra zor yıllar geçirdiler. Hırvatistan'da idam edilenlenlerin sayısı 28.000'e, Sırbistan'da ise 16.000'e ulaştı. Bosna Hersek, önde gelen Bosnalı Müslümanların kararlı eylemi sayesinde Romen soykırımını önleyen tek Avrupa ülkesiydi.
İslam takipçilerinin Balkanlar'a ilk gelişi, Miladi 14. ve 15. yüzyıllarda bu bölgenin Osmanlılar tarafından fethi ile aynı zamana denk gelir. Bazıları askeri birliklerde savaşçı olarak, diğerleri orduda görev yaptı. Bosna, Kosova ve Makedonya'da yaşayan bazı Romenler Müslüman iken, Balkanlar'da bulunanlar ise Ortodokstu. (İqna)